-
1 ῥᾴδιος
ῥᾴδιος, bei den Att. auch 2 Endgn, wie Eur. Med. 1375, ep. u. ion. ῥηΐδιος, bei Theogn. auch ῥῄδιος, leicht, ohne Mühe, Schwierigkeit, dah. leicht zu machen, zu thun, leicht von Statten gehend; τάφρος οὔτε περῆσαι ῥηϊδίη, Il. 12, 54; für Einen, τινί, οὐ ῥηΐδι' ἐστὶ ϑεῶν ἐρικυδέα δῶρα ἀνδράσι γε ϑνητοῖσι δαμήμεναι, 20, 265; Od. 16, 211; ῥηΐ. διόν τοι ἔπος, ein dir leichtes, leichtverständliches Wort, 11, 146; οἶμος ῥηϊδίη, ein leichter, bequemer Pfad, Hes. O. 294, wie Plat. καὶ εὔπορος ὁδός, Rep. I, 328 c; ῥᾴδιον μὲν γὰρ πόλιν σεῖσαι καὶ ἀφαυροτέροις, Pind. P. 4, 272; τόν τοι τύραννον εὐσεβεῖν οὐ ῥᾴδιον, Soph. Ai. 1329; οὐ ῥᾴδιον λόγχῃ μιᾷ στῆσαι τρόπαια τῶν κακῶν, Eur. Or. 711; u. so auch in Prosa häufig mit folgdm int., vgl. Plat. Phaedr. 250 a Theaet. 199 e u. sonst; ῥᾴδια ἰδεῖν, Xen. Cyr. 8, 4, 16, ῥᾴδιόν τινι μαϑεῖν, leicht zu lernen, Lac. 11, 7; Mem. 3, 11, 16; mit acc. c. inf., Hell. 6, 2, 10; ῥᾴδιοι ὅρμοι, Eur. I. T. 788, ῥᾴδια ἤϑεα, Hipp. 1117, in tadelndem Sinne, leichtsinnig, leichtfertig; aber auch von Personen, bereitwillig, gefällig, nachgiebig, wie tacilis, vgl. ῥᾴονι καὶ πολὺ ταπεινοτέρῳ χρῆσϑαι Φιλίππῳ, Dem. 1, 9; ῥᾴδιος τὸν τρόπον, Luc. merc. cond. 40. – Nach Poll. 7, 94 sind ῥᾴδια ποικίλον καὶ πολυέλικτον ὑπόδημα bei Plat. u. Phereer. – Der regelmäßige compar. ῥᾳδιώτερος wird von Poll. 5, 107 aus Hyperid. angeführt (s. nachher); ῥᾳδιώτατος scheint gar nicht vorzukommen; gew., wie von ῬΑΙΣ, ῬΗΙΣ (s. ῥᾴ), ῥᾴων, ion, ῥηΐων, ῥήϊον, u. bei Hom. ῥηΐτερος, Il. 18, 258. 24, 243; dor. ῥᾴτερον, Pind. Ol. 8, 60; superl. ῥᾷστος, ion.-ep. ῥήϊστος, Od. 4, 565; auch ῥηΐτατος, 19, 577. 21, 75; ῥᾴων ὁδός, Plat. Phaedr. 272 b; ῥᾴστη τεχνῶν, Polit. 292 e; – ῥᾳδιέστερος haben Sp., wie Pol. 11, 1, 1. 16, 20, 4; auch Hyperid. bei Ath. X, 424 d; Arist. probl. 2, 42; – ῥᾳότερος wird von Phryn. als schlechte Form angeführt, s. Lob. p. 402; – ὥςπερ ῥᾴων ἔσομαι, es wird mir leichter zu Muthe sein, Dem. 45, 57; ῥᾴων ἐγίγνετο, er wurde besser, von Erholung nach schwerer Krankheit, Sp.; dah. Suid. εὐϑυμότερος, ἀπήμων erkl. – Adv. ῥᾳδίως, ion. u. ep. ῥηϊδίως, Il. 4, 390. 9, 184 u. oft in der Od.; τὴν πεπρωμένην δὲ χρἡ αἶσαν φέρειν ὡς ῥᾷστα, Aesch. Prom. 104, wie ῥᾷστα τὸν βίον φέρειν Soph. O. R. 983; ῥᾷον νόσον οἴσεις, Eur. Hipp. 205; τὸν βίον χρὴ ὡς ῥᾷστα διεκπερᾶν, Suppl. 954; ῥᾳδίως λόγους ποιεῖς, Plat. Phaedr. 275 b; oft mit φέρειν, wie Eur. Bacch. 640; Xen. Mem. 2, 2, 9 u. A.; auch = leichtsinnig, unüberlegt, temere, Plat. Legg. XII 917 b, vgl. Apol. 24 c Charm. 172 d; ῥᾳδίως διαλέγεσϑαι, im Ggstz von ὀκνεῖν, Xen. Mem. 3, 7, 7; ῥᾷστα καὶ ἥδιστα βιοτεύειν, 2, 1, 9; – ῥᾷον wird in vielen Vrbdgn als Positiv angesehen, wie Dem. 16, 24, καὶ πολύ γε ῥᾷον; vgl. Lob. Phryn. 403; während umgekehrt auch ῥᾴδιον als compar. gilt, s. Lob. a. a. O.
-
2 φύω
φύω, fut. φύσω, aor. I. ἔφυσα, – hervorbringen, entstehen lassen, bes. von Pflanzen, Bäumen und ihren einzelnen Theilen, wachsen oder aufkeimen lassen, treiben; φύλλα ὕλη φύει Il. 6, 148; σκῆπτρον οὔποτε φύλλα καὶ ὄζους φύσει 1, 235; τοῖσι δ' ὑπὸ χϑὼν δῖα φύεν νεοϑηλέα ποίην, ließ Gras aufsprossen, 14, 347; Ζεφυρίη (πνοή) πνείουσα τὰ μὲν φύει, ἄλλα δὲ πέσσει Od. 7, 119; ὃς τὴν πολύβοτρυν ἄμπελον φύει βροτοῖς Eur. Bacch. 650; καρπὸν φύειν Her. 9, 122; ὅσα γῆ φύει Plat. Rep. X, 621 a; καὶ γεννᾶν Polit. 274 a; φύειν ἐξ αὑτοῦ πάντα Rep. IX, 588 c; Xen. oft. – Auch τρίχας φύειν, Haare wachsen lassen, hervorbringen, Od. 10, 293; vgl. στείχει δ' ἴουλος ἄρτι διὰ παρηΐδων ὥρας φυούσης Aesch. Spt. 517; πώγωνα φύειν, den Bart wachsen lassen, Her. 8, 104; γλῶσσαν, eine Zunge bekommen, 2, 68; πτερά, Flügel bekommen, Ar. Av. 106; Plat. Phaedr. 251 c Tim. 91 d; ὀδόντας u. ä.; – ἄνδρας φύειν, Männer hervorbringen, Her. 9, 122; dah. erzeugen, ὁ φύσας, der Erzeuger, der Vater, Soph. Tr. 1026. 1175 u. oft; τοῖς γονεῦσιν, οἵ σ' ἔφυσαν O. R. 436; Eur. oft; Ar. Vesp. 1472; φύειν καὶ γεννᾶν Plat. polit. 274 a; seltener von der Mutter, φῦσαι, gebären, s. Pors. Eur. Phoen. 34; φράτορας Ar. Ran. 419. – Auch auf Geistiges übtr., ϑεοὶ φύουσιν ἀνϑρώποις φρένας Soph. Ant. 679; auch οὐδὲ τῷ χρόνῳ φύσας φανεῖ φρένας ποτέ, zu Verstande kommen, O. C. 808; El. 1455; νοῦν φύειν Soph. frg.; δόξαν φύειν, Stolz erzeugen, Dünkel bekommen, Her. 5, 91; πόνους αὑτῷ φῦσαι Soph. Ant. 643. – Häufiger im pass. φύομαι, wozu das fut. φύσομαι, bei Sp. auch φυήσομαι gehört, wie aor. II. ἔφῡν, inf. φῠναι, Parmenid. auch φῦν, part. φύς, φῦσα, φύν, optat. φύην statt φυίην bei Theocr. 15, 94 nach Buttmann, Sp. ἐφύην, φυῆναι; perf. πέφῡκα, mit Präsensbdtg, nebst dem plusqpf. ἐπεφύκειν, als impf.; epische synkopirte Formen sind πεφύασι für πεφύκασι, u. part. πεφυώς, ῶτος, Od. 5, 477, fem. πεφυυῖα, Il. 14, 288; Hes. hat auch ἐπέφῡκον statt ἐπεφύκεισαν, wie von einem praes. πεφύκω, O. 151 Sc. 76 Th. 152. 673; – Il. 6, 149, ἀνδρῶν γενεὴ ἡ μὲν φύει, ἡ δ' ἀπολήγει, ist auch das praes. act. intr. gebraucht; – werden, entstehen, wachsen; zunächst von Pflanzen, τά γ' ἄσπαρτα φύονται Od. 9, 109; ϑάμνος ἔφυ ἐλαίης 23, 190; πρασιαὶ παντοῖαι πεφύασιν 7, 128; ὄζοι ἐπ' ἀκροτάτῃ πεφύασιν Il. 4, 484; δοιοὺς ϑάμνους ἐξ ὁμόϑεν πεφυῶτας Od. 5, 477; τὰ περὶ καλὰ ῥέεϑρα ἅλις ποταμοῖο πεφύκει Il. 21, 352; auch τοῦ κέρα ἐκ κεφαλῆς ἑκκαιδεκάδωρα πεφύκει, 4, 109, Hörner waren aus seinem Kopfe gewachsen; ῥόδα φύεται αὐτόματα Her. 8, 138; δένδρα πεφυκότα Xen. Cyr. 4, 3,5; – übertr., ἐν δ' ἄρα οἱ φῦ χειρί, oft bei Hom., eigtl. er wuchs ihm fest an der Hand, oder er wuchs mit der Hand an ihm an, d. i. er faßte ihn so fest bei der Hand, als wäre er an ihm angewachsen, vom kräftigen Händedrucke als Zeichen herzlicher Begrüßung; auch ἔφυν ἐν χερσίν Od. 10, 397, u. ἐν χείρεσσι φύοντο 24, 410, welche Vrbdgn, wie ὀδὰξ ἐν χείλεσι φύντες auch als tmes. zu ἐμφύω gezogen werden, was man vergleiche. – Von Menschen, Pind. u. die Tragg.: ὁ λωφήσων γὰρ οὐ πέφυκέ πω Aesch. Prom. 27; τίς ἂν εὐξαιτο βροτῶν ἀσινεῖ δαίμονι φῦναι Ag. 1315; σπορᾶς γε μὴν ἐκ τῆςδε φύσεται ϑρασὺς τόξοισι κλεινός Prom. 873; ϑνητοῦ πέφυκας πατρός Soph. El. 1162; κἀξ ἧς ἔφυ γυναικὸς υἱὸς καὶ πόσις O. R. 458, u. öfter; γονῇ πεφυκὼς γεραιτέρᾳ O. C. 1296, der ältere; πόϑεν ἔφυσαν Eur. Suppl. 842; ἀπ' εὐγενοῦς τινος ῥίζης πέφυκας I. T. 610; Διὸς πεφυκὼς Τάνταλος Or. 5, wie auch in Prosa, Xen. Cyr. 5, 5,8; οὔτοι πέφυκα μάντις Eur. Hec. 743; οὐ γὰρ αἰχμητὴς πέφυκεν Or. 702; φὺς ἀπ' ἐμοῦ Xen. Cyr. 5, 4,30; πόϑεν ἔφυ ὁ πόλεμος Pol. 3, 6,9 u. sonst. – Uebh. von Natur eine gewisse Eigenschaft, Anlage haben, von Natur befähigt sein, u. oft für das einfache sein; τὸ μὲν εὖ πράττειν ἀκόρεστον ἔφυ πᾶσι βροτοῖσιν Aesch. Ag. 1304; ϑεὸς γὰρ οὐκ ἤχϑηρεν ὡς εὔφρων ἔφυ Pers. 758; ἔφυν γὰρ οὐδὲν ἐκ κακῆς πράσσειν τέχνης Soph. Phil. 88; δόξεις ὁμοῖος τοῖς κακοῖς πεφυκέναι 1358; ἔφυν ἀμήχανος Ant. 79; οὐτοι συνέχϑειν, ἀλλὰ συμφιλεῖν ἔφυν 519, u. sonst, wie Eur.; u. in Prosa, τὸ μὴ διδόναι δίκην πάντων μέγιστόν τε καὶ πρῶτον κακῶν πέφυκε Plat. Gorg. 479 d, u. öfter. Bes. ist πέφυκε c. inf. zu merken, der Natur gemäß sein, gewöhnlich geschehen, pflegen, τὰ δεύτερα τῶν προτέρων πεφυκέναι κρατεῖν Pind. frg. 249; ὅτι χαίρειν πέφυκεν οὐχὶ τοῖς αὐτοῖς ἀεί Soph. Tr. 440; πέφυκε γὰρ καὶ ἄλλως ὁ ἄνϑρωπος τὸ μὲν ϑεραπεῦον ὑπερφρονεῖν Thuc. 3, 39, u. öfter; ἐν οἷς ἅπαντες πεφύκαμεν ἁμαρτεῖν Is. 1, 13; ἡ ψυχὴ πέφυκε αὔξεσϑαι Isocr. 1, 12; ᾑ πέφυκεν ἐπὶ τὴν ψυχὴν ἰέναι Phaedr. 258 c, u. oft; ἐπεφύκει im Ggstz von ἐϑελούσιον Xen. Cyr. 5, 1,8; πεφύκασιν ὑπὸ τούτων κρατεῖσϑαι 5, 1,10; πολὺ ῥᾷον ἔχοντας φυλάττειν ἢ κτήσασϑαι πέφυκε πάντα, es liegt in der Natur der Dinge, daß es leichter ist, Dem. 2, 26; πεφυκέναι πρὸς τὸ ἀληϑές Arist. rhet. 1, 1; u. Sp., wie Pol. verbindet τοῦτο πέφυκε καὶ φιλεῖ συμβαίνειν κατὰ φύσιν, 4, 2,10. – [Υ im praes. u. imperf. u. vor einem Vokal in der synkopirten Form des perf. ist kurz; nur sp. D., wie Nic. Al. 14 u. D. Per. 941. 1013 brauchen es auch im praes. u. imperf. lang, sogar einige Male in der Verssenkung, Nic. Al. 501 D. Per. 1031; und so auch in Zusammensetzungen.]